Dung môi là thành phần quan trọng để kết hợp và là chất xúc tác cho nhiều phản ứng hóa học khác nhau. Vậy dung môi là gì? Phân loại và ứng dụng của nó trong thực tế, hãy cùng FSI Việt Nam tìm hiểu nhé!
Định nghĩa dung môi là gì?
Dung môi là chất hòa tan chất tan và tạo thành dung dịch mới, dung môi phổ biến nhất là chất lỏng nhưng nó cũng có thể là chất rắn, chất khí hoặc chất lỏng siêu tới hạn.
Dung môi có nhiều ứng dụng khác nhau trong các ngành công nghiệp hóa chất, dược phẩm, dầu và khí đốt để tổng hợp hóa học và trong các quá trình tinh chế.
Phân loại dung môi
Có thể phân loại dung môi dựa trên cơ sở phân cực và cấu trúc hóa học của chất đó.
Phân loại dung môi theo độ phân cực
Có 2 dạng dung môi dạng này là dung môi phân cực và không phân cực. Độ phân cực là khả năng hòa tan bất kỳ chất tan nào của dung môi.
- Dung môi phân cực
Là sự sắp xếp của các ion tạo ra một phân tử mang điện tích âm và dương riêng biệt, có khả năng phản ứng hoặc tương tác với các phân tử của chất tan phân cực về mặt tĩnh điện.
Nước là dung môi phân cực phổ biến được sử dụng ở mọi nơi vì phân tử nước có độ phân cực cao.
Các phân tử nước bị hút vào các phân tử chất tan mang điện và nếu lực hút mạnh để phá vỡ các phân tử chất tan và phân bố đều các phân tử này với dung môi thì ta nói rằng chất tan đó bị hòa tan.
- Dung môi không phân cực
Trong dung môi không phân cực, các electron có xu hướng nhóm về một phía của phân tử và hút các loại phân tử chất tan lớn không phân cực giống nhau. Theo cơ chế này, tất cả các chất tan không phân cực đều hòa tan trong dung môi không phân cực.
Các dung môi không phân cực, chẳng hạn như cacbon tetraclorua và benzen, sử dụng cùng một cơ chế để hòa tan các chất tan đó là lực hút tĩnh điện.
Phân loại dung môi theo cấu trúc hóa học
- Các dung môi hydrocacbon
Được phân loại thành ba nhóm phụ dựa trên loại thù hình cacbon phân tử của chúng, gồm có dung môi béo, thơm và parafin. Chất pha loãng sơn là một ví dụ phổ biến của dung môi hydrocacbon.
- Dung môi oxy hóa
Được tạo ra thông qua các phản ứng hóa học từ olefin (có nguồn gốc từ dầu mỏ hoặc khí tự nhiên) gồm các nhóm như: rượu, xeton, este, ete, ete glycol và este glycol ete.
- Dung môi halogen hóa
Là dung môi có chứa nhóm halogen như clo, brom hoặc iot. Các hợp chất như cacbon tetraclorua, cloroform và chlorofluorocarbon (CFC).
Ứng dụng của dung môi
Nó là chất hóa học được sử dụng và được ứng dụng phổ biến trong sản xuất, làm đẹp, công nghiệp…
- Ứng dụng trong ngành sơn
Trong ngành sơn, dung môi hòa tan hoặc phân tán các thành phần được sử dụng trong công thức sơn, để làm cho sơn có độ đặc mong muốn để tránh vón cục. Các este ete glycol được thêm vào một số loại sơn phun để ngăn chúng bị khô trong không khí.
- Ứng dụng trong ngành mực
Nhiều loại mực, được sử dụng để in mọi thứ từ tạp chí đến bao bì và nhãn thực phẩm, dựa vào dung môi để được sử dụng đúng cách, giữ nguyên vị trí và đạt được màu sắc sống động của chúng.
Dung môi hydrocacbon toluen được sử dụng làm dung môi mực in trong loại in tạp chí chuyên dụng, vì nó bay hơi đủ nhanh để ngăn nhòe và toluen còn sót lại dễ dàng tái chế.
- Các sản phẩm làm đẹp
Nhiều sản phẩm mỹ phẩm dựa vào dung môi để hòa tan các thành phần và cho phép chúng hoạt động bình thường. Dung môi được sử dụng trong kem dưỡng da, bột và kem cạo râu để tạo độ sệt thích hợp cho sản phẩm.
Ethanol được các nhà sản xuất nước hoa sử dụng làm dung môi lựa chọn vì ít mùi của nó. Điểm sôi thấp của etanol có nghĩa là dung môi bay hơi nhanh và không lưu lại trên da.
Etyl axetat hoặc axeton được sử dụng trong sơn móng tay và đặc biệt được đánh giá cao vì đặc tính khô nhanh. Nó cũng được sử dụng trong chất lỏng tẩy sơn móng tay.
- Các sản phẩm tẩy rửa
Glycol ete có hiệu quả cao như một thành phần quan trọng của các công thức làm sạch bề mặt cứng, kính chịu lực nặng và các loại bề mặt cứng khác. Các dung môi này có khả năng tương thích với nước tốt, khả năng làm sạch đối với mỡ và dầu và khả năng phân hủy sinh học tốt.
Isoparaffin được sử dụng để giặt khô quần áo. Những dung môi này được đánh giá cao vì ít mùi và môi trường thuận lợi, đặc tính xử lý an toàn và hiệu quả làm sạch tuyệt vời.
- Ứng dụng dung môi về chăm sóc sức khỏa
Dung môi được sử dụng trong nhiều loại dược phẩm và góp phần tạo nên nhiều loại thuốc mọi người sử dụng ngày nay, từ penicillin đến aspirin, xi-rô ho và thuốc mỡ bôi ngoài da.
Butyl axetat được sử dụng để tinh chế penicillin bằng cách giữ các tạp chất trong dung dịch trong khi penicillin được loại bỏ một cách chọn lọc khỏi hỗn hợp phản ứng bằng cách chiết xuất.
- Ứng dụng của dung môi trong ngành ôtô
Các hydrocacbon béo được sử dụng trong sản xuất lốp xe. Dung môi làm mềm và làm sạch từng lớp cao su trước khi áp dụng lớp tiếp theo và chất lượng kết dính của nó giúp kết dính các thành phần khác nhau của lốp để tăng độ an toàn và cải thiện hiệu suất.
Với những kiến thức trên, FSI VIệt Nam mong rằng người dùng sẽ hiểu rõ hơn dung môi là gì? Tác dụng và ứng dụng của dung môi trong đời sống và sản xuất. Hãy liên hệ với FSI Việt Nam – Nhà phân phối nguyên liệu sơn và mực in hàng đầu Việt Nam để được tư vấn!
