Bạn có biết rằng, những vật dụng quen thuộc hàng ngày như sơn tường, đồ nội thất, thậm chí là nước hoa, có thể tiềm ẩn mối nguy hại từ hàm lượng VOC? VOC là gì? Hàm lượng VOC cao hay thấp ảnh hưởng như thế nào đến sức khỏe con người và môi trường? Hãy cùng tìm hiểu!
VOC là gì?
VOC là viết tắt của Volatile Organic Compounds, tạm dịch là hợp chất hữu cơ dễ bay hơi. Đây là những hợp chất hóa học chứa carbon có áp suất hơi cao ở nhiệt độ phòng bình thường. Đặc tính này khiến chúng dễ dàng bay hơi từ dạng lỏng hoặc rắn vào không khí, tạo thành khí thải.
VOC có thể có nguồn gốc tự nhiên hoặc nhân tạo.
- VOC tự nhiên được tạo ra từ thực vật, động vật và vi sinh vật. Ví dụ như mùi hương của hoa, tinh dầu, khí metan từ quá trình phân hủy sinh học.
- VOC nhân tạo được tạo ra từ các hoạt động công nghiệp và sinh hoạt của con người. Chúng có trong sơn, dung môi, chất tẩy rửa, xăng dầu, khói thuốc lá, vật liệu xây dựng, đồ nội thất…
Mặc dù một số VOC tự nhiên vô hại, nhưng nhiều VOC, đặc biệt là VOC nhân tạo, có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe con người và môi trường. Tiếp xúc với VOC có thể gây ra các triệu chứng như đau đầu, chóng mặt, kích ứng mắt và đường hô hấp, buồn nôn, thậm chí là ung thư. VOC cũng góp phần vào sự hình thành sương mù quang hóa, ô nhiễm không khí và biến đổi khí hậu.
Tác hại của VOC
VOC, hay hợp chất hữu cơ dễ bay hơi, tuy phổ biến trong cuộc sống hàng ngày nhưng lại tiềm ẩn nhiều tác hại cho sức khỏe con người và môi trường.
Đối với sức khỏe:
Ngắn hạn: Tiếp xúc với VOC với nồng độ cao trong thời gian ngắn có thể gây ra các triệu chứng khó chịu như đau đầu, chóng mặt, buồn nôn, kích ứng mắt, mũi, họng, ho, khó thở.
Dài hạn: Tiếp xúc lâu dài với VOC, ngay cả ở nồng độ thấp, có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng hơn như:
- Ảnh hưởng đến hệ hô hấp: Hen suyễn, viêm phế quản mãn tính.
- Tổn thương gan, thận: Suy giảm chức năng gan, thận.
- Rối loạn hệ thần kinh: Mất trí nhớ, suy giảm nhận thức, rối loạn tâm trạng.
- Ung thư: Một số VOC được xếp vào nhóm chất gây ung thư, có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh ung thư như ung thư máu, ung thư phổi.
Đối với môi trường:
Ô nhiễm không khí: VOC góp phần tạo thành sương mù quang hóa, làm giảm tầm nhìn và gây hại cho sức khỏe con người.
Biến đổi khí hậu: Một số VOC là khí nhà kính, góp phần vào hiện tượng nóng lên toàn cầu.
Ảnh hưởng đến tầng ozone: VOC có thể phá hủy tầng ozone, làm tăng lượng tia cực tím có hại đến Trái Đất.
Nhóm người dễ bị ảnh hưởng:
Trẻ em, người già, phụ nữ mang thai và người có bệnh lý nền (hen suyễn, bệnh tim mạch…) dễ bị ảnh hưởng bởi VOC hơn.
Quy ước về hàm lượng VOC có trong sơn
Việc kiểm soát hàm lượng VOC trong sơn là rất quan trọng để bảo vệ sức khỏe người dùng và môi trường. Vì vậy, nhiều quốc gia và tổ chức đã đưa ra các quy ước và tiêu chuẩn về hàm lượng VOC cho phép trong sơn.
Tiêu chuẩn quốc tế:
- Châu Âu: Giới hạn VOC trong sơn trang trí được quy định trong Chỉ thị 2004/42/EC. Mức giới hạn này phụ thuộc vào loại sơn và mục đích sử dụng, thường dao động từ 100 – 300g/lít.
- Hoa Kỳ: Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ (EPA) quy định mức VOC tối đa cho sơn kiến trúc là 250g/lít đối với sơn nước và 380g/lít đối với sơn dầu.
- Green Seal: Tổ chức chứng nhận môi trường Green Seal đặt ra tiêu chuẩn nghiêm ngặt hơn, chỉ cho phép 50g/lít VOC đối với sơn phẳng và 150g/lít đối với các loại sơn khác.
Tiêu chuẩn Việt Nam:
- TCVN 10370-2:2014 (ISO 11890-2:2007): Quy định hàm lượng VOC từ 0,1% đến 15% (theo khối lượng) là an toàn cho người sử dụng đối với các hợp chất hữu cơ có điểm sôi lớn hơn 250°C.
Cách phòng tránh VOC
VOC hiện diện khắp nơi trong cuộc sống, từ không khí trong nhà đến môi trường làm việc. Tuy nhiên, bạn hoàn toàn có thể chủ động giảm thiểu tiếp xúc và bảo vệ bản thân khỏi tác hại của VOC bằng những cách đơn giản sau:
Trong nhà:
Lựa chọn thông minh:
- Ưu tiên vật liệu xây dựng, sơn, đồ nội thất, sản phẩm tẩy rửa có nhãn mác “ít VOC” hoặc “không VOC”.
- Chọn mua các sản phẩm từ các thương hiệu uy tín, có chứng nhận an toàn.
Thông gió thường xuyên: Mở cửa sổ để không khí lưu thông, đặc biệt là sau khi sử dụng các sản phẩm có chứa VOC như sơn, keo, nước hoa.
Vệ sinh sạch sẽ: Lau chùi nhà cửa thường xuyên để loại bỏ bụi bẩn, nấm mốc – những nơi VOC dễ bám vào.
Sử dụng máy lọc không khí: Máy lọc không khí có thể giúp loại bỏ VOC và các chất ô nhiễm khác trong không khí.
Trồng cây xanh: Một số loại cây xanh có khả năng hấp thụ VOC, ví dụ như cây lưỡi hổ, cây trầu bà, cây nha đam.
Hạn chế sử dụng:
- Giảm thiểu việc sử dụng các sản phẩm có chứa VOC như sơn, keo, nước hoa, thuốc xịt côn trùng.
- Không hút thuốc lá trong nhà.
Ngoài trời:
Hạn chế tiếp xúc: Hạn chế đến những nơi có nồng độ VOC cao như trạm xăng, công trường xây dựng, khu vực giao thông đông đúc.
Sử dụng khẩu trang: Đeo khẩu trang khi ra ngoài, đặc biệt là khi tham gia giao thông.
Ủng hộ chính sách xanh: Ủng hộ các chính sách bảo vệ môi trường, hạn chế khí thải.
Sử dụng nguyên liệu sơn không chứa VOC gây hại cho môi trường
Xu hướng sử dụng nguyên liệu sơn không chứa VOC đang ngày càng phổ biến, thể hiện sự quan tâm của con người đến sức khỏe và môi trường. Các loại sơn này không chỉ an toàn cho người sử dụng mà còn góp phần giảm thiểu ô nhiễm không khí và bảo vệ hành tinh xanh.
Lợi ích của việc sử dụng sơn không chứa VOC:
Bảo vệ sức khỏe: Loại bỏ nguy cơ mắc các bệnh hô hấp, dị ứng, ung thư do tiếp xúc với VOC. Đặc biệt an toàn cho trẻ em, người già, phụ nữ mang thai.
Bảo vệ môi trường: Giảm thiểu phát thải VOC ra môi trường, góp phần cải thiện chất lượng không khí, giảm thiểu sương mù quang hóa và biến đổi khí hậu.
Nâng cao chất lượng cuộc sống: Tạo không gian sống trong lành, thoải mái, không lo mùi sơn khó chịu.
Các loại nguyên liệu sơn không chứa VOC phổ biến:
Sơn nước: Sơn nước gốc acrylic là lựa chọn phổ biến cho sơn không chứa VOC. Chúng có độ bền cao, dễ sử dụng và thân thiện với môi trường.
Sơn gốc thực vật: Một số loại sơn được sản xuất từ dầu thực vật, nhựa cây tự nhiên, không chứa VOC và các chất độc hại khác.
Sơn khoáng: Sơn khoáng được làm từ các khoáng chất tự nhiên, an toàn cho sức khỏe và có khả năng kháng khuẩn, chống nấm mốc.
Lưu ý khi lựa chọn sơn không chứa VOC:
Kiểm tra nhãn mác: Đảm bảo sản phẩm có ghi rõ “không VOC” hoặc “zero VOC”.
Lựa chọn thương hiệu uy tín: Chọn sơn từ các thương hiệu có uy tín, cam kết về chất lượng và an toàn.
Chú ý đến các thành phần khác: Ngoài VOC, cần xem xét các thành phần khác trong sơn như kim loại nặng, formaldehyde…
VOC, những hợp chất hữu cơ dễ bay hơi tưởng chừng như vô hình, lại có thể gây ra những tác động đáng kể đến sức khỏe con người và môi trường. Từ những ảnh hưởng ngắn hạn như đau đầu, chóng mặt đến các vấn đề nghiêm trọng như ung thư hay biến đổi khí hậu, VOC là một vấn đề cần được quan tâm và nhận thức đúng mức.
Hy vọng rằng qua bài viết này, bạn đã hiểu rõ hơn về VOC, tác hại của chúng và những biện pháp phòng tránh hiệu quả. Hãy chủ động bảo vệ sức khỏe bản thân và gia đình bằng cách lựa chọn những sản phẩm ít VOC, thông gió nhà cửa thường xuyên và thực hiện các biện pháp bảo vệ môi trường.
